จิตวิทยาอปกติ : Abnormal Psychology

จิตวิทยาอปกติ คือ จิตวิทยาที่ศึกษาพฤติกรรมอปกติ (Abnormal behavior) ของบุคคลซึ่งหมายถึงพฤติกรรมที่เบี่ยงเบนไปจากเกณฑ์ปกติ 4 เกณฑ์ ได้แก่ สถิติ การปรับตัวและภัยอันตรายที่เกิดขึ้น ความผิดปกติของบุคลิกภาพ ขนบธรรมเนียมประเพณีและวัฒนธรรม กล่าวคือ
 1. พฤติกรรมอปกติตามเกณฑ์สถิติ คือ พฤติกรรมที่เบี่ยงเบนไปจากพฤติกรมที่เป็นปทัสถาน (Norm) ของบุคคลเป็นอย่างมาก เช่น เชาวน์ปัญญาต่ำหรือสูงมาก (ปัญญาอ่อนหรืออัจฉริยะ) เป็นต้น
 2. พฤติกรรมอปกติตามเกณฑ์การปรับตัวและภัยอันตรายที่เกิดขึ้น คือพฤติกรรมที่ปรับตัวไม่ได้ ไม่สามารถพัฒนาตนเองในด้านต่าง ๆ ได้เท่าที่ควรจะเป็น  ทำให้เกิดอันตรายขึ้นกับตนเองหรือผู้อื่น  จำต้องได้รับความช่วยเหลือ  ดูแลอยู่เสมอ
 3.  พฤติกรรมอปกติตามเกณฑ์ความผิดปกติของบุคลิกภาพ   คือพฤติกรรมที่แสดงถึงความเจ็บป่วยทางร่างกายหรือจิตใจ  เช่น  เจ็บป่วยเรื้อรัง  วิตกกังวล  หรือ   กลัวอย่างรุนแรง  เป็นต้น  
 4.  พฤติกรรมอปกติตามเกณฑ์ขนบธรรมเนียมประเพณีและวัฒนธรรม  คือพฤติกรรมที่เบี่ยงเบนไปจากขนบธรรมเนียมประเพณีและวัฒนธรรมของสังคม  เช่น   ไม่ใส่เสื้อผ้าเดินตามท้องถนน   หรือยกเท้าวางบนโต๊ะทำงานขณะคุยกับผู้อื่น (คนไทย)  เป็นต้น
 กล่าวโดย สรุปพฤติกรรมอปกติ คือ ปรับตัวไม่ได้ก่อให้เกิดอันตราย เจ็บป่วยทางกายและจิตใจ ผิดแผลกไปจากขนบธรรมเนียมประเพณีและวัฒนธรรมของสังคม ตลอดจนเบี่ยงเบนไปจากพฤติกรรมที่เป็นปทัสถานของบุคคลโดยทั่วไป การพิจารณาว่าใครเป็นบุคคลอปกติหรือไม่ต้องพิจารณาครอบคลุมทั้ง 4 เกณฑ์ จะพิจารณาเพียงเกณฑ์ใดเกณฑ์หนึ่งหาได้ไม่ เช่น จะสรุปว่าบุคคลอัจฉริยะเป็นคนอปกติไม่ได้ จะต้องพิจารณาอีก 3 เกณฑ์ ประกอบด้วย หากเป็นไปตามเกณฑ์ทั้ง 4 จึงจะถือว่าเป็นคนอปกติ

สาเหตุของพฤติกรรมอปกติ
 พฤติ กรรมอปกติอาจเกิดจากสาเหตุใหญ่ ๆ 3 สาเหตุ คือ สาเหตุทางชีววิทยาเกิดจากการทำหน้าที่ไม่ปกติของร่างกาย เช่น การทำงานของสมองหรืออวัยวะบางอย่างของร่ายกายไม่ปกติ อีกสาเหตุหนึ่งคือสาเหตุทางจิตวิทยา เกิดจากความรู้สึกนึกคิด หรือกระบวนการต่าง ๆ ทางจิต สาเหตุสุดท้ายคือสาเหตุทางสังคม ขนบธรรมเนียมประเพณีและวัฒนธรรม

 บุคคลที่เป็นคนอปกติต้องได้รับ การดูแลช่วยเหลือและรักษา คนปกติก็ควรมีการป้องกันไม่ให้ตัวเองเป็นคนอปกติ ตลอดจนต้องได้รับการสนับสนุนให้เป็นคนปกติต่อไป